Πέμπτη 18 Μαΐου 2017

"Συνειδητοποίηση"

Τα κινεζικά όπως και τα ελληνικά είναι μια γλώσσα βαθιά ετυμολογική και πίσω από κάθε λέξη - ιδεόγραμμα αναπαρίστανται εκτός από έννοιες, μύθοι, ιστορίες και μια φιλοσοφία που χαρακτηρίζει τον ανατολικό τρόπο σκέψης.


Σε μια κινέζικη έκφραση που αξίζει να δοθεί σημασία για το εύρος του νοήματός της και την ουσία που κρύβει, είναι το "Ου" 悟 (wù) που αν και μοιάζει στο "Ου" 武 (wǔ) που σημαίνει "πολεμικές τέχνες", το νόημα και το ιδεόγραμμα αναφέρεται σε κάτι εντελώς ξεχωριστό.

Τους αρχαίους καιρούς, η ανατολική φιλοσοφία περιέγραφε τη ζωή σαν ένα όνειρο. Οι βουδιστικές διδασκαλίες θεωρούν ότι μόνο όποιος καλλιεργεί τον εαυτό του είναι δυνατόν να ξυπνήσει από αυτό το όνειρο. Αυτό το "ξύπνημα" ονομάζεται "Ου" 悟 (wù), το οποίο σημαίνει αφύπνιση με την ευρύτερη έννοια της "φώτισης", της "συνειδητοποίησης".

Το σχετικό ιδεόγραμμα αποτελείται από δύο μέρη, το Σιν 忄(Xin) που σημαίνει "καρδιά" και το Γουό 吾 (wú) που είναι "ο εαυτός". Το "Ου" 悟 λοιπόν σημαίνει να χρησιμοποιήσουμε την καρδιά μας για να κατανοήσουμε την πραγματική φύση του εαυτού μας και όλων των πραγμάτων γύρω μας. Το να ξυπνήσει κάποιος από ένα όνειρο επίσης ονομάζεται Ου, αλλά ο χαρακτήρας κι αυτός διαφέρει 寤(wù).

Το Ου 悟 με την έννοια της συνειδητοποίησης παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην αρχαία κινεζική μυθολογία του βασιλιά Πιθήκου στο ταξίδι του προς τη δύση, σε ένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα κλασικά κείμενα της λογοτεχνίας της Κίνας και αγαπημένο θέμα κινεζικών ταινιών φαντασίας. Στο ταξίδι, ο βασιλιάς Πίθηκος και οι φίλοι του βρίσκουν αμέτρητους δαίμονες με μάσκες. Αλλά από την στιγμή που καλλιεργούν την φύση τους, χάρη στο "Ου" μπορούν να δουν καθαρά όλα αυτά τα κακά πνεύματα και να αποφύγουν πολλές επιπλοκές.

Ο συμβολισμός αλληγορικός αλλά πολύ ευφυείς και αντιπροσωπευτικός αναφέρεται στον ανθρώπινο νου (βασιλιάς Πίθηκος) όπου σε αντίθεση με τα άλλα έμβια όντα έχει συνείδηση του ύπαρξής του. Αυτό αν και τον κάνει ξεχωριστό στο ζωικό βασίλειο από τα υπόλοιπα είδη, ταυτόχρονα το προτέρημα του, δημιουργεί μια ψυχολογική "παρενέργεια" που δεν είναι άλλη από την ψεύτικη αίσθηση του "εγώ".

Ο νους καλείται να ξεμπλέξει με τους δαίμονες που "γεννάει" η ματαιόδοξη αίσθηση της ατομικότητας που νιώθει ότι είναι άτρωτη, ανεξάρτητη και ξεχωριστή από το περιβάλλον που ζει και αναπνέει. Οι ψεύτικες μάσκες που φοράει ανάλογα της ανάγκες του ο εγωικός τρόπος σκέψης και δράσης, καλούνται να πέσουν μέσω της επίγνωσης της αληθινής μας φύσης, η οποία είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός ευρύτερου οργανισμού αλληλένδετου και αυθύπαρκτου που η "νοημοσύνη" που τον δημιουργεί είναι πολύ πιο πέρα από το μικρό και εφήμερο μικρόκοσμό αυτής της αντίληψης.

Αυτό το σκοπό έχει κάθε τέχνη που καλλιεργεί την ανθρώπινη ύπαρξη. Κάθε ενασχόλησή που προάγει την έκφραση της ψυχής είναι θεμιτή και σεβαστή γιατί μας σπάει το κέλυφος του στερεοποιημένου "εγώ" και μας ελευθερώνει. Ακόμα πιο πολύ, τέχνες που έχουν να κάνουν με το σώμα μας ως έκφραση του πνεύματος και είναι βγαλμένες από παραδόσεις με ιστορία.

Οι πολεμικές τέχνες πριν προάγουν ένα δυνατό και μαχητικό σώμα πρωτίστως έχουν υποχρέωση να καλλιεργήσουν τον χαρακτήρα του ασκούμενου αλλιώς θα κατέληγαν επικίνδυνα όπλα σε λάθος χέρια. Η σωματική άσκηση εδώ δεν είναι μόνο μέσο αύξησης της φυσικής δύναμης αλλά μέσο να σμιλευτεί ένα ισχυρό πνεύμα με απελευθερωμένο νου.

Αυτός είναι στόχος σε όλες τις παραδοσιακές πολεμικές τέχνες μιας και μέσα από τη συνεχή εξάσκηση για την επίτευξη μιας δεξιότητας, αν μη τι άλλο ο ασκούμενος οδηγείται, σε ένα μονοπάτι αυτο-επίγνωσης, συνειδητότητας και ειλικρίνειας, ιδίως με τον εαυτό του. Το να κερδηθεί ή να χαθεί μια μάχη είναι δευτερεύων και πολλές φορές ανασταλτικό να απασχολεί κάποιον ακόμα και την ώρα που μάχεται. Αυτό που μετράει είναι να έχει το πνεύμα του καθαρό ώστε να εκφράσει το σώμα του τη μέγιστη δυνατή ισχύ απρόσκοπτα και ολοκληρωτικά.

Συνεπώς, οι πολεμικές τέχνες μπορούν να λειτουργούν παράλληλα ως ένα μονοπάτι βαθύτερης συνειδητοποίησης ανάμεσα στα άλλα, εξίσου σεβαστά μονοπάτια και να μην μείνουν απλά στις γροθιές και τα λακτίσματα. Αντίθετα να συμβάλουν ως ένα μέσο διαμόρφωσης και καλλιέργειας της ανθρώπινης ύπαρξης και κατ' επέκταση της συν-ύπαρξης.

Χρήστος Παναγόπουλος (Γιάν Σαν)

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Πανελλήνιο Οδηγό Πολεμικών Τεχνών τον Μάιο του 2017